نصب آلما لینوکس؛ آموزش نصب توزیع آلما لینوکس

با تغییرات اخیر در لینوکس و توقف پشتیبانی رسمی از توزیع محبوب CentOS، بسیاری از کاربران و سازمان‌ها به دنبال جایگزینی باثبات و مطمئن برای ادامه فعالیت‌های خود هستند. در این میان، آلما لینوکس به عنوان یک پروژه متن‌باز و رایگان با هدف ارائه سازگاری کامل با لینوکس Red Hat Enterprise معرفی شد. این توزیع با حمایت گسترده کامیونیتی لینوکس و شرکت‌های معتبر، توانسته جایگاه ویژه‌ای در میان توزیع‌های سازمانی لینوکس به دست آورد و به گزینه‌ای محبوب برای مدیران سیستم و توسعه‌دهندگان تبدیل شود. در این مطلب، به بررسی ویژگی‌ها، دلایل شکل‌گیری و روند نصب آلما لینوکس 9.0 خواهیم پرداخت.

آلما لینوکس چیست و چرا به‌وجود آمد؟

آلما لینوکس یک توزیع رایگان، متن‌باز و مبتنی بر لینوکس است که از نظر فنی، سازگاری کامل باینری با Red Hat Enterprise Linux (RHEL) دارد. این پروژه در سال 2020 توسط شرکت CloudLinux آغاز شد؛ شرکتی که سال‌ها در زمینه ارائه سیستم‌عامل‌های لینوکسی برای میزبانی وب و سرورهای سازمانی مانند سرور مجازی لینوکس فعالیت کرده است.

دلیل اصلی شکل‌گیری آلما لینوکس، تغییر جهت ناگهانی شرکت Red Hat در دسامبر 2020 بود. این مجموعه تصمیم گرفت که به پشتیبانی از CentOS Linux زودتر از موعد پایان دهد و به جای آن روی CentOS Stream تمرکز کند؛ نسخه‌ای ناپایدارتر که بیشتر برای توسعه و آزمایش به‌کار می‌رود. این تصمیم باعث سردرگمی و نگرانی بسیاری از کاربران سازمانی شد که روی CentOS برای ثبات و امنیت تکیه کرده بودند.

در پاسخ به این نیاز فوری، CloudLinux تصمیم گرفت توزیعی توسعه دهد که هم رایگان و پایدار بوده و هم کاملاً با RHEL سازگار باشد؛ نتیجه این تلاش، آلما لینوکس بود. نام Alma در لاتین به معنی روح است که بیانگر هدف آن، یعنی زنده نگه‌داشتن روح توزیع‌های پایدار لینوکسی پس از CentOS است.

ویژگی‌های کلیدی آلما لینوکس

۱. سازگاری کامل با RHEL

آلما لینوکس نسخه‌ای کاملا سازگار با RHEL است؛ یعنی هر چیزی که روی RHEL کار کند، دقیقاً همان‌طور روی آلما لینوکسنیز اجرا می‌شود. این ویژگی برای تکنسین‌های IT و سازمان‌هایی که نیاز به ثبات دارند، بسیار حیاتی است.

۲. پشتیبانی بلندمدت (LTS)

هر نسخه از آلما لینوکس تا ۱۰ سال پشتیبانی می‌شود و شامل آپدیت‌های امنیتی، رفع آسیب‌پذیری‌ها و به‌روزرسانی‌های مهم است.

۳. توسعه‌ داده‌شده توسط جامعه و بنیاد مستقل

پس از انتشار اولیه توسط CloudLinux، پروژه به یک بنیاد غیرانتفاعی به‌نام AlmaLinux OS Foundation سپرده شد. این بنیاد به‌صورت مستقل اداره می‌شود و مشارکت جامعه لینوکسی در آن بسیار پررنگ است.

۴. متن‌باز و رایگان بدون وابستگی به شرکت خاص

کد منبع به‌طور کامل در دسترس است و پروژه کاملاً شفاف اداره می‌شود. هیچ نسخه‌ی تجاری یا پولی‌ برای آلما لینوکس وجود ندارد.

۵. مناسب برای استفاده در انواع محیط‌ها

از مراکز داده گرفته تا سرورهای ابری، از توسعه شخصی گرفته تا زیرساخت‌های بحرانی در شرکت‌ها، آلما لینوکس به‌راحتی در تمامی این سناریوها قابل استفاده است.

۶. معماری‌های متنوع

علاوه بر معماری‌های x86_64، نسخه‌هایی برای ARM64، PowerPC و s390x نیز در دسترس هستند.

۷. به‌روزرسانی آسان از CentOS یا RHEL

ابزارهایی برای مهاجرت بی‌دردسر از CentOS 8 یا RHEL به آلما لینوکس فراهم شده که فرآیند مهاجرت را ساده می‌کند.

تفاوت آلما لینوکس با سایر توزیع‌های لینوکس

با توجه به گستردگی و تنوع توزیع های لینوکس، مهم است بدانیم آلما لینوکس چه تفاوت‌هایی با گزینه‌های محبوب دیگر دارد:

آلما لینوکس در برابر CentOS Stream

CentOS Stream نسخه‌ای است که بین RHEL و Fedora قرار می‌گیرد؛ یعنی تغییرات ابتدا وارد CentOS Stream می‌شوند و سپس در RHEL اعمال می‌گردند. بنابراین CentOS Stream به‌نوعی نسخه آزمایشی یا در حال توسعه است. اما آلما لینوکس دقیقاً نسخه‌ای باثبات، سازگار با RHEL و بدون تغییرات آزمایشی است. برای سازمان‌هایی که به ثبات و پیش‌بینی‌پذیری نیاز دارند، آلما لینوکس گزینه بهتری است.

آلما لینوکس در برابر Rocky Linux

Rocky Linux هم مانند آلما لینوکس بعد از توقف CentOS معرفی شد و اهداف مشابهی دارد. تفاوت عمده میان این دو، ساختار مدیریتی‌شان است:

• AlmaLinux توسط بنیادی مستقل اداره می‌شود و مشارکت شرکت‌ها و جامعه کاربران در آن به‌طور رسمی وجود دارد.
• Rocky Linux بیشتر توسط جامعه داوطلبانه اداره می‌شود و تمرکز آن بر حفظ ساختار سنتی CentOS است.

در عمل، هر دو بسیار شبیه هستند، اما آلما لینوکس معمولاً زودتر نسخه‌ها و آپدیت‌ها را منتشر می‌کند.

AlmaLinux در برابر Ubuntu Server

اوبونتو سرور یک توزیع محبوب در میان توسعه‌دهندگان و کاربران خانگی است. اما در زیرساخت‌های سازمانی و سرورهایی که نیاز به سازگاری با نرم‌افزارهای تجاری (Enterprise Software) دارند، توزیع‌های مبتنی بر RHEL مانند آلما لینوکس عملکرد بهتری دارند.
همچنین AlmaLinux از مدیریت پیشرفته‌تر پکیج‌ها با YUM و DNF بهره می‌برد و به‌خاطر ساختار RPM-based، برای بسیاری از دیتاسنترها گزینه اول است.

کاربردهای اصلی آلما لینوکس

آلما لینوکس برای موارد زیر بسیار مناسب است:

• استفاده به‌عنوان سیستم‌عامل اصلی در سرورها (به‌ویژه در شرکت‌ها، دیتاسنترها و سازمان‌های دولتی)
• راه‌اندازی سرورهای وب (Apache, NginX)
• استفاده در محیط‌های مجازی‌سازی مثل KVM، VMware و VirtualBox
• نصب در بسترهای ابری مانند AWS، Google Cloud، Azure
• راه‌اندازی انواع دیتابیس مانند MySQL، PostgreSQL و MariaDB
• استفاده به‌عنوان میل سرور، سرور DNS، FTP و فایل سرور

آموزش قدم‌به‌قدم نصب آلما لینوکس روی ماشین مجازی و فیزیکی

قبل از شروع نصب آلما لینوکس، از برخورداری سیستم خود از پیش نیازهای زیر اطمینان حاصل کنید:

• یک سرور مجازی یا ماشین مجازی با حداقل ۲ گیگابایت رم و ۲۰ گیگابایت فضای ذخیره‌سازی
• حداقل پردازنده دو هسته‌ای با سرعت ۱ گیگاهرتز
• اتصال اینترنت (برای دریافت پکیج‌ها و به‌روزرسانی‌ها)
• فایل ISO رسمی AlmaLinux (قابل دریافت از almalinux.org)

دریافت فایل ISO AlmaLinux 9

در نخستین گام، فایل ISO مربوط به AlmaLinux 9 را دانلود کنید. پس از دریافت، از یکی از ابزارهای رایگان و مطمئن برای ساخت یک فلش USB قابل بوت استفاده نمایید.

وقتی رسانه نصب آماده شد، آن را به سیستم متصل کرده و رایانه را ریستارت کنید. در ادامه، اطمینان حاصل کنید که تنظیمات BIOS به‌گونه‌ای پیکربندی شده باشد که سیستم از USB نصب AlmaLinux بوت شود.

شروع فرآیند راه‌اندازی با AlmaLinux 9

پس از روشن شدن سیستم، صفحه‌ای نمایش داده می‌شود که شامل چند گزینه است. در این مرحله، گزینه نخست یعنی «Install AlmaLinux 9.0» را انتخاب نمایید تا فرآیند نصب آغاز شود.

با انتخاب گزینه نصب، تعدادی پیام مربوط به بوت سیستم روی نمایشگر ظاهر می‌شوند.

در گام بعدی، لیستی از زبان‌های قابل انتخاب نمایش داده می‌شود. زبان مورد نظر خود را انتخاب کرده و سپس روی گزینه «Continue» کلیک کنید تا وارد مراحل بعدی نصب شوید.

پارتیشن‌بندی دیسک در AlmaLinux 9

در این مرحله از نصب، خلاصه‌ای از تنظیمات پیش روی شما قرار می‌گیرد که در چهار بخش اصلی تقسیم شده‌اند:

• محلی‌سازی (Localization)

• نرم‌افزار (Software)

• سیستم (System)

• تنظیمات کاربر (User Settings)

در این راهنما، تمرکز ما بر روی سه بخش کلیدی پیش از شروع نصب است:

1. تعیین مقصد نصب (پارتیشن‌بندی دیسک)

2. پیکربندی حساب کاربری روت

3. ایجاد حساب کاربری معمولی

سایر گزینه‌های پیش‌فرض در بیشتر موارد مناسب‌اند و پس از نصب نیز قابل تغییر هستند.

بر روی گزینه Installation Destination کلیک کنید. به صورت پیش‌فرض، نصاب AlmaLinux به‌طور خودکار پارتیشن‌های مورد نیاز را روی دیسک انتخاب‌شده ایجاد می‌کند. اگر با این روش موافق هستید، کافی‌ست گزینه Automatic را تیک زده و ادامه دهید.

در صورتی که مایل به انجام پارتیشن‌بندی به‌صورت دستی هستید، گزینه Custom را انتخاب کنید. این گزینه برای کاربران تازه‌کار هم قابل استفاده است و در این راهنما مراحل آن را توضیح می‌دهیم.

ابتدا مطمئن شوید که دیسک مورد نظر انتخاب شده و سپس روی دکمه Done کلیک کنید.

در ادامه به بخش «Manual Partitioning» هدایت خواهید شد. در اینجا، طرح پارتیشن‌بندی LVM به‌طور پیش‌فرض در نظر گرفته شده که برای اکثر کاربران مناسب است.

برای آغاز ایجاد پارتیشن‌ها، روی آیکون + کلیک کنید.

در این آموزش، دیسک را با پارتیشن‌های زیر به صورت دستی تقسیم می‌کنیم:

• /boot – به اندازه 500MB

• /home – به ظرفیت 20GB

• /Root – با فضای 15GB

• swap – حدود 8GB

پارتیشن /boot را در کادر ظاهر شده انتخاب و روی گزینه Add mount point کلیک کنید.

تصویر زیر پارتیشن /boot، که در این مرحله ایجاد کردیم را نشان می‌دهد.

همین مراحل را برای سایر گزینه‌های /home، / (root) نیز انجام دهید و نقاط نصب را تغییر دهید.

پس از ساخت تمام پارتیشن‌ها، بر روی Done کلیک کنید تا تنظیمات ذخیره شود.

در نهایت، با کلیک بر روی Accept Changes، پارتیشن‌بندی روی دیسک اعمال خواهد شد.

پیکربندی حساب‌های کاربری

در این مرحله، ابتدا به تنظیم رمز عبور حساب Root می‌پردازیم. برای این کار، روی گزینه Root Password کلیک کنید.

به صورت پیش‌فرض، حساب کاربری Root غیرفعال بوده و امکان ورود از طریق SSH با این حساب مسدود است.

برای فعال‌سازی، رمز عبور مورد نظر خود را وارد کرده و آن را تأیید کنید. اگر می‌خواهید امکان ورود ریموت (SSH) با حساب روت را فعال نمایید، می‌توانید این گزینه را انتخاب کنید. پس از انجام تنظیمات، روی Done کلیک کنید.

پس از تنظیم رمز عبور روت، به بخش User Creation مراجعه کنید تا یک حساب کاربری معمولی بسازید. نام کاربری و رمز عبور مورد نظر خود را وارد کرده و سپس برای ثبت تغییرات روی Done کلیک کنید.

شروع فرایند نصب آلما لینوکس 9.0

پس از اعمال و تنظیم تمام گزینه‌های مورد نیاز، زمان آن رسیده که فرآیند نصب آلما لینوکس را آغاز کنید. برای شروع، روی دکمه Begin Installation کلیک نمایید.

در حین نصب، سیستم به صورت خودکار شروع به نصب بسته‌های ضروری از فایل ISO می‌کند. این روند ممکن است چند دقیقه‌ای زمان ببرد، بنابراین می‌توانید کمی استراحت کنید تا مراحل به پایان برسند.

در این فاصله، فرصت دارید تا تنظیمات مربوط به حساب Root و همچنین یک حساب کاربری معمولی را انجام دهید. این بخش‌ها در همان صفحه نصب در دسترس هستند.

پس از تکمیل فرآیند نصب، گزینه‌ای با عنوان Reboot System نمایان می‌شود. با کلیک بر روی آن، سیستم شما ری‌استارت خواهد شد و وارد محیط جدید AlmaLinux 9 خواهید شد.

ورود به آلما لینوکس

پس از راه‌اندازی مجدد سیستم، منوی GRUB نمایان می‌شود. در این مرحله، گزینه اول را انتخاب کرده و کلید ENTER را فشار دهید تا سیستم عامل بارگذاری شود.

در ادامه، صفحه ورود ظاهر خواهد شد. با استفاده از اطلاعات حساب کاربری که در طول نصب ایجاد کردید، وارد سیستم شوید.

پس از ورود، ویزارد خوش‌آمدگویی روی صفحه ظاهر می‌شود که یک تور سریع از امکانات و ویژگی‌ها ارائه می‌دهد. شما می‌توانید آن را مشاهده کنید یا با انتخاب گزینه No Thanks از آن صرف‌نظر نمایید.

اکنون وارد دسکتاپ AlmaLinux 9 شده‌اید. محیط گرافیکی آن که مبتنی بر نسخه به‌روز شده GNOME 42 است، طراحی مدرن‌تری نسبت به نسخه‌های پیشین ارائه می‌دهد و تجربه کاربری بهتری فراهم می‌کند.

برای اطمینان از نسخه نصب‌شده آلما لینوکس، می‌توانید ترمینال را باز کرده و دستور زیر را اجرا کنید:

cat /etc/redhat-release

به این ترتیب، نسخه دقیق آلمالینوکس که بر پایه RHEL 9 توسعه یافته، نمایش داده خواهد شد.

جمع بندی

پس از توقف پشتیبانی از CentOS، آلما لینوکس به عنوان جایگزینی پایدار، رایگان و کاملاً سازگار با Red Hat Enterprise Linux معرفی شد. این توزیع متن‌باز با پشتیبانی جامعه و شرکت‌های بزرگ، امنیت و ثبات لازم برای استفاده در محیط‌های سازمانی را فراهم می‌کند. نصب آلما لینوکس ساده است و امکانات گسترده‌ای برای کاربران مختلف ارائه می‌دهد. به‌طور کلی، آلما لینوکس گزینه‌ای مطمئن و قوی برای کسانی است که به دنبال یک توزیع لینوکس باثبات و بلندمدت هستند.