اصطلاح دوآپس در میان توسعه‌دهندگان در سال‌های اخیر رواج پیدا کرده و ممکن است این سوال در ذهن شما نیز ایجاد شده باشد که DevOps چیست و به چه شخصی مهندس DevOps گفته می‌شود؟ در این مقاله، ما به بررسی این مسائل خواهیم پرداخت و توضیح می‌دهیم که DevOps چیست، کجا استفاده می‌شود، چه مزایایی دارد و در پایان به سوال اینکه چه کسی مهندس DevOps است، پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید و ادامه مقاله را مطالعه کنید تا شما را با صفر تا صد دوآپس آشنا کنیم.
فرآیند توسعه نرم‌افزار همواره متغیر بوده است و برنامه‌نویسان با استعداد و خلاقیت دائما به‌دنبال راهکارهایی برای بهبود شرایط فعلی می‌گردند. پدیدار شدن زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی، کتابخانه‌ها و چارچوب‌های نوین نشان‌دهنده رشد و پیشرفت مداوم دنیای کامپیوتر و برنامه‌نویسی است. باوجود تمامی این پیشرفت‌ها باز هم مهندسان دست از تلاش برنمی‌دارند و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار باید به جست‌وجوی راه‌حل‌های نوآورانه برای چالش‌های جدید بپردازند.
DevOps چیست؟
DevOps چیست؟ در پاسخ به این سوال به زبان ساده می‌توان گفت که DevOps (دوآپس) یک مفهوم و رویکرد در حوزه توسعه نرم‌افزار و عملیات فناوری اطلاعات (IT) است. DevOps از دو واژه “Development” (توسعه) و “Operations” (عملیات) تشکیل شده است. همان‌طور که احتمالا شما هم حدس می‌زنید، دواپس این دو مفهوم را با یکدیگر ترکیب کرده است. DevOps به تعامل و همکاری بین تیم‌های توسعه نرم‌افزار و تیم‌های عملیاتی (معمولاً IT Operations) در یک سازمان می‌پردازد. هدف اصلی دوآپس ایجاد اتحاد بین این دو تیم به‌منظور تسریع در توسعه، تست، انتقال نرم‌افزار به محیط‌های عملیاتی و تولید محصولات باکیفیت و پایدارتر است.
دوآپس شامل مجموعه‌ای از فرهنگ، رویکردها، روش‌ها و ابزارهایی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا:
- فرآیندهای توسعه و عملیات را بهینه‌تر و همگرا کنند.
- اتوماسیون در تست، استقرار و مدیریت نرم‌افزارها را پیاده‌سازی کنند.
- اطلاعات بیشتری از وضعیت سیستم‌ها و نرم‌افزارها را در اختیار تیم‌ها قرار دهند.
- بازخورد سریع‌تری از عملکرد نرم‌افزارها در محیط تولید فراهم کنند.
در کل، دوآپس به سازمان‌ها کمک می‌کند تا سرعت توسعه و تحویل نرم‌افزارها را افزایش داده و بهبود کیفیت و پایداری نرم‌افزارها را حفظ کنند. این به ایجاد یک فرآیند توسعه و عملیات موثرتر با همگرایی بیشتر منجر می‌شود.
هدف DevOps چیست؟
اکنون که می‌دانید، DevOps چیست بهتر است تا با اهداف آن نیز آشنا شوید. هدف اصلی دوآپس ایجاد توامان و همکاری میان تیم‌های توسعه نرم‌افزار و تیم‌های عملیاتی (IT Operations) در یک سازمان است. این همکاری به منظور بهبود توسعه، تست، مستند سازی و تحویل نرم‌افزار به مشتریان انجام می‌شود. از جمله مهم‌ترین اهداف دوآپس به‌طور خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با اتوماسیون و فرآیندهای مداوم تحویل (CI/CD)، DevOps تلاش می‌کند تا زمان نیاز برای توسعه و عرضه نرم‌افزار را به حداقل برساند.
- دوآپس با استفاده از ابزارهای اتوماسیون تست و بازخورد مداوم، بهبود کیفیت کدها و کاهش خطاها را هدف می‌گیرد.
- دوآپس سیستم‌ها و نرم‌افزارها را به‌شکلی طراحی می‌کند که به‌راحتی قابل مقیاس‌پذیری و تغییر باشند.
- دواپس با ایجاد ارتباط و همکاری بهتر بین تیم‌های توسعه و عملیاتی، تضمین می‌کند که همه بر روی یک هدف مشترک متمرکز شوند.
- با راحت کردن توسعه مکرر و امکان تغییرات مستمر، DevOps به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که به‌سرعت به تغییرات بازار و نیازهای مشتریان پاسخ دهند.
دوآپس چه مزایایی دارد؟
اما مزایای DevOps چیست؟ چرا تیم‌های توسعه نرم‌افزار از این روش استفاده می‌کنند؟ اگر می‌خواهید با مزایای دوآپس در زمینه توسع نرم‌افزار و عملیات آشنا شوید، در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم. 1. با دوآپس ، توسعه نرم‌افزار و عملیات به‌صورت مشارکتی و هماهنگ انجام می‌شوند. این موضوع انتقال نرم‌افزار از مراحل توسعه به مرحله تحویل به مشتریان را تسریع می‌کند.
- دواپس فرایندهای مستقرسازی و ارتقاء نرم‌افزار را بهبود می‌بخشد. این به‌معنای کاهش تعداد خطاها و داشتن محیط‌های تست کامل‌تر است که درنهایت این عوامل منجر به کاهش وقوع خرابی‌ها و Downtime نرم‌افزار می‌شود.
- با تمرکز بر روی تست‌های خودکار، مانیتورینگ مداوم و توجه به امنیت، DevOps بهبود کیفیت نرم‌افزار را تضمین و از انتشار نسخه‌های نامناسب جلوگیری می‌کند.
- دوآپس به اتوماسیون فرآیندها و مدیریت پرونده‌ها کمک می‌کند، این موضوع به بهینه‌تر شدن مصرف منابع سرور و افزایش بهره‌وری منابع منجر می‌شود.
- دوآپس به‌راحتی به مقیاس‌پذیری توسعه و تحویل نرم‌افزار برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده کمک می‌کند.
- DevOps امکان اعمال اصول امنیت به‌طور مداوم در توسعه نرم‌افزار را فراهم می‌کند، که این موضوع به تقویت امنیت نرم‌افزار کمک بسیار زیادی می‌کند.
- DevOps به بهره‌وری بیشتر تیم‌ها و مصرف بهینه منابع کمک می‌کند.
به چه شخصی مهندس DevOps می‌گویند؟
تا اینجای مقاله در خصوص اینکه DevOps چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند اطلاعات بسیار خوبی را به دست آورده‌اید. اما مهندس DevOps چه کسی است؟ مهندس DevOps یک متخصص است که در تیم‌های توسعه نرم‌افزار (Developers) و تیم‌های عملیات نرم‌افزار (Operations) می‌تواند نقش داشته باشد.
او به‌عنوان واسطه بین این دو تیم عمل می‌کند و به ایجاد هماهنگی و همکاری بین آن‌ها کمک می‌کند. کارشناس DevOps می‌تواند به‌عنوان یک توسعه‌دهنده با تخصص در اتوماسیون و ابزارهای مدیریت نرم‌افزار (مانند CI/CD) مشغول به فعالیت شود. او همچنین به‌عنوان یک مدیر عملیات (Ops) با تمرکز بر اتوماسیون عملیات و مدیریت محیط‌ها و سرورها می‌تواند کار کند.
مهندس DevOps با تسلط بر ابزارها و تکنولوژی‌های مورد استفاده در محیط‌های توسعه و عملیات، توانایی مدیریت تغییرات سریع و ایجاد اتوماسیون برای فرآیندهای مختلف نرم‌افزاری نیاز دارد. او باید توانایی برقراری ارتباط موثر با اعضای تیم‌های مختلف و ترویج فرهنگ همکاری و هماهنگی در سازمان را نیز داشته باشد. به‌طور خلاصه، مهندس DevOps یک حرفه چندجانبه است که در ترکیب مهارت‌های توسعه و عملیات به بهبود فرآیندهای توسعه و تحویل نرم‌افزار می‌پردازد. در ادامه با مهارت‌های مختلف یک کارشناس DevOps آشنا می‌شوید.
یک مهندس DevOps باید چه مهارت‌هایی داشته باشد؟
همان‌طور که در بالا مطالعه کردید، کارشناس DevOps وظایف بسیار زیادی را برعهده دارد. یک مهندس DevOps برای اینکه بتواند به بهترین شکل ممکن از پس این وظایف برآید، وظیفه‌ای ندارد جز اینکه مهارت‌های خود را ارتقا دهد. از جمله مهم‌ترین مهارت‌هایی که یک کارشناس DevOps باید داشته باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مهارت‌های فنی:
- مدیریت پروژه: یک مهندس DevOps به‌عنوان شخصی که مسئولیت عملکرد صحیح، امنیت و به‌روز بودن نرم‌افزار را برعهده گرفته است، باید توانایی مدیریت پروژه‌ها و تعقیب و تحقیق برای پیاده‌سازی بهترین رویکردها را داشته باشد.
- کدنویسی: اگرچه کارشناس DevOps لزوما همیشه کد نمی‌نویسد، اما باید از اصول برنامه‌نویسی آگاهی داشته باشند. آشنایی با زبان‌هایی مانند Python و Go و تسلط بر Bash Scripting برای اجرای وظایف اتوماسیونی ضروری است.
- مدیریت سرور: مهندسان DevOps مسئولیت مدیریت شبکه‌ها و سرورهای سازمان را برعهده دارند. آن‌ها برای اتوماسیون و مدیریت بهتر سرورها از ابزارهایی مانند Puppet، Ansible، Chef، Saltstack و Terraform استفاده می‌کنند. مهندسان دوآپس باید بتوانند سرورها را برای بهره‌وری بیشتر پیکربندی و مدیریت کنند.
مهارت‌های تعاملی یا محل کار:
مهندسان DevOps نقشی اساسی در کارهای تیمی دارند و باید توانایی کار با افراد مختلف را داشته باشند. کارشناس DevOps برای موفقیت در محیط کار، باید از مهارت‌های زیر برخوردار باشند:
- ارتباطات: یکی از جنبه‌های اساسی موفقیت در DevOps، توانایی برقراری ارتباطات موثر است. این شامل تبادل اطلاعات با تیم‌های دیگر، اعلام بازخوردها، توانایی توضیح دادن مسائل و راه‌حل‌های پیشنهادی به تیم می‌شود.
- مدیریت: مهندس DevOps باید تمایل به بهبود مداوم تیم و نرم‌افزار خود را داشته باشد. این شامل شناسایی نیازها و شکاف‌های موجود در مهارت‌ها، ارتقاء تیم از طریق آموزش اعضای کنونی و جذب نیروهای جدید می‌شود.
- انعطاف‌پذیری: مشکلات نرم‌افزاری ممکن است در هر زمانی رخ دهند. مهندس DevOps باید آماده باشد که در ساعات غیراداری نیز کار کنند و به‌سرعت مشکل به‌وجودآمده را رفع کنند.
چرخه حیات یا life cycle DevOps چیست؟
چرخه حیات DevOps چیست؟ (DevOps Life Cycle) مراحل مختلفی را که یک پروژه یا محصول نرم‌افزاری در محیط DevOps از ابتدا تا انتها طی می‌کند را نشان می‌دهد. این چرخه حیات به‌منظور بهبود فرآیندهای توسعه و تحویل نرم‌افزار و همچنین بهینه‌سازی تعامل بین تیم‌های توسعه و عملیات طراحی شده است. از جمله مهم‌ترین مراحل اصلی دوآپس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توسعه (Development): این مرحله شروع پروژه است که توسط تیم توسعه (Developers) انجام می‌شود. در اینجا، کد نرم‌افزار تولید و ویژگی‌های جدید توسعه داده می‌شود.
- آزمایش و تست (Testing): پس از توسعه، نرم‌افزار به مرحله آزمایش و تست می‌رسد. تیم تست (Testers) و تیم توسعه در اینجا همکاری می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که نرم‌افزار به‌درستی عمل می‌کند و هیچ مشکل مهمی وجود ندارد.
توسعه‌دهندگان می‌توانند با استفاده از یک سرور مجازی با توزیع لینوکس دلخواه، نرم‌افزارها را در یک محیط آزمایشی تست کنند تا قبل از ورود به بازار از عملکرد مناسب آن مطمئن باشند.
- مدیریت کد منبع (Source Code Management): در این مرحله، کد منبع توسط سیستم مدیریت کد منبع (مانند Git) مدیریت می‌شود. این کار کمک می‌کند تا نسخه‌های مختلف کد رهگیری و تغییرات به‌صورت مداوم و به‌شکل هم‌گام اعمال شود.
- CI/CD (Continuous Integration and Continuous Deployment): این مرحله از چرخه حیات مهم‌ترین بخش DevOps است. در طی آن، کد به‌صورت مداوم توسط ابزارهای CI/CD مانند Jenkins یا GitLab CI ادغام (Integration) و به محیط‌های تست و تولید منتقل می‌شود (Deployment). این فرآیند به تسریع تحویل نرم‌افزار و افزایش امنیت و پایداری آن کمک می‌کند.
- مانیتورینگ و مدیریت عملیات (Monitoring and Operations): پس از انتشار نرم‌افزار در محیط تولید، نیاز به مانیتورینگ و نظارت بر عملکرد و عملیات نرم‌افزار وجود دارد. تیم عملیات (Ops) مسئولیت مدیریت و نظارت بر سرورها و سیستم‌ها را دارند و هرگونه مشکل را سریعاً رفع می‌کنند.
- بهبود مستمر (Continuous Improvement): این مرحله به بهبود مداوم فرآیندها و عملکرد از طریق بازخوردهای کاربران و نتایج عملیاتی می‌پردازد. تیم DevOps تغییرات مورد نیاز را اعمال می‌کند به بهبود فرآیندهای خود می‌پردازدو از تجربیات گذشته یاد می‌گیرد.
اصول اصلی DevOps چیست؟
اصول اصلی دوآپس به‌منظور ایجاد یک فرهنگ همکاری و ادغام بین تیم‌های توسعه و عملیات در یک سازمان راه‌گشا هستند. از جمله این اصول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تعامل و همکاری بین تیم‌ها(Collaboration):
بر تعامل مثبت و همکاری فعال بین تیم‌های توسعه و عملیات تأکید دارد. این اصول تیم‌ها را تشویق می‌کند تا با یکدیگر همکاری کنند و به‌جای ایجاد تقابل، مشکلات را به‌صورت تیمی حل کنند.
اهمیت اتوماسیون (Automation):
اتوماسیون فرآیندها یکی از اصول مهم دوآپس است. DevOps تلاش می‌کند تا تمامی مراحل از توسعه تا تولید و تحویل نرم‌افزار به‌صورت اتوماتیک انجام شود.
مدیریت کد منبع (Source Code Management):
مدیریت کد منبع و نسخه‌بندی صحیح کد یکی دیگر از اصول اساسی دوآپس است. این اصل به سازمان‌ها توصیه می‌کند تا از سیستم‌های مدیریت کد منبع مانند Git استفاده کنند تا کد به‌روز و مدیریت‌پذیر باشد.
CI/CD (Continuous Integration and Continuous Deployment) :
CI به‌معنای ادغام مداوم کد و CD به‌معنای تحویل مداوم نرم‌افزار به محیط تست و تولید است. این اصول به تسریع فرآیند توسعه و تحویل نرم‌افزار و افزایش امنیت و پایداری آن کمک می‌کنند.
مانیتورینگ و بازخورد (Monitoring and Feedback):
این اصل دوآپس به مانیتورینگ عملکرد نرم‌افزار در محیط تولید و جمع‌آوری بازخوردهای کاربران تاکید دارد. اطلاعات به‌دست‌آمده از مانیتورینگ برای بهبود مستمر فرآیندها و نسخه‌های بعدی نرم‌افزار استفاده می‌شود.
آیا دواپس می‌تواند از هوش مصنوعی بهره‌مند شود؟ چگونه؟
هوش مصنوعی در سال‌های اخیر همه‌چیز را دگرگون کرده است، اما آیا می‌دانید نقش هوش مصنوعی در DevOps چیست؟ دوآپس می‌تواند از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به شکل‌های مختلفی استفاده کند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است:
- دوآپس با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین، می‌تواند فرآیندهای توسعه نرم‌افزار و عملیات را خودکارسازی کند. این اقدام می‌تواند بهبود سرعت و دقت انجام وظایف را به‌دنبال داشته باشد و از تکراری بودن برخی کارها جلوگیری کند.
- با تحلیل داده‌های قبلی و استفاده از مدل‌های پیش‌بینی‌کننده، دوآپس می‌تواند خطاها و مشکلات نرم‌افزاری را پیش‌بینی کرده و اقدامات مناسبی برای جلوگیری یا رفع آن‌ها انجام دهد.
- هوش مصنوعی می‌تواند با تجزیه و تحلیل داده‌های عملیاتی، عملکرد سیستم‌ها و نرم‌افزارها را بهبود ببخشد. این بهینه‌سازی می‌تواند به کاهش downtime و افزایش بهره‌وری کمک کند.
- دوآپس از یادگیری ماشین برای تشخیص تهدیدات امنیتی و شناسایی نقاط ضعف امنیتی در نرم‌افزارها و سیستم‌ها استفاده می‌کند و با این توانمندی از حملات و نفوذهای ناخواسته جلوگیری می‌کند.
- هوش مصنوعی می‌تواند در ارتباط با مشتریان به مدیریت تیکت‌ها، پاسخ‌گویی به سوالات رایج و بهبود تجربه مشتریان به مهندس DevOps کمک کند.
معرفی برخی از ابزارها و مفاهیم دوآپس:
دوآپس مفاهیم و اصطلاحات مربوط به خود را دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:
اتوماسیون (Automation):
اتوماسیون فرآیندهای توسعه، تست، ایجاد و تحویل نرم‌افزار را تسریع می‌بخشد. ابزارهایی مانند Jenkins، Travis CI، و GitLab CI/CD از اتوماسیون استفاده می‌کنند.
2. اتوماسیون مصرف منابع (Infrastructure as Code – IaC):
این ابزارها (مثل Terraform و Ansible) امکان ایجاد و مدیریت محیط‌های سرور و زیرساخت‌ها را با کدهای قابل اجرا فراهم می‌کنند.
3. توسعه‌ی مبتنی بر فضای ابری (Cloud-Native Development):
استفاده از خدمات ابری مانند AWS، Azure، یا Google Cloud به توسعه نرم‌افزارهای مبتنی‌بر فضای ابر کمک می‌کند.
4. مفهوم تست مداوم (Continuous Testing):
این مفهوم شامل انجام تست‌های خودکار و مداوم در طول فرآیند توسعه و تحویل نرم‌افزار است. ابزارهایی مانند Selenium و JUnit برای این منظور استفاده می‌شوند.
5. مفهوم تحویل مداوم (Continuous Delivery – CD):
CD به‌معنای ارائه نرم‌افزار قابل اجرا و تست به‌صورت مداوم به محیط‌های تولید است. این به‌منظور کاهش ریسک و افزایش سرعت انتشار است.
6. مفهوم توسعه مداوم (Continuous Integration – CI):
ترکیب تغییرات کد توسط توسعه‌دهندگان به‌صورت مداوم با هدف کاهش تداخل‌ها و اشکالات. ابزارهایی مانند Jenkins و Travis CI برای CI استفاده می‌شوند.
7. مفهوم لاگین و نظارت (Logging and Monitoring):
جمع‌آوری و نظارت بر لاگ‌های سیستم و عملکرد برنامه به کمک ابزارهایی مانند ELK Stack (Elasticsearch، Logstash، Kibana) و Prometheus انجام می‌شود.
8. ایمنی و امنیت (Security as Code):
امنیت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اصول دوآپس در نظر گرفته می‌شود. این مفهوم شامل ایجاد امنیت در نرم‌افزار و تست مداوم آن است.
9. فرآیند مدیریت تغییر (Change Management Process):
مدیریت تغییرات به‌منظور اداره تغییرات کدها و زیرساخت‌ها و تامین استقرار آن‌ها در محیط‌های تولید انجام می‌شود.
سخن پایانی:
در این مقاله ابتدا به شما گفتیم که DevOps چیست و بعد از آن به سراغ معرفی اهداف و مزایای دوآپس رفتیم. بعد از تعریف این مفاهیم به سراغ این موضوع رفتیم که به چه شخصی مهندس DevOps گفته می‌شود و سپس به وظایف یک مهندس DevOps اشاره کردیم.
در نهایت در خصوص برخی اصطلاحات و مفاهیم دوآپس توضیح دادیم. همان‌طور که در این مقاله مشاهده کردید، DevOps یک ابزار قدرتمند است که سازمان‌ها را قادر می‌سازد بهتر و سریع‌تر به مشتریان خود خدمات ارائه دهند و در بازار رقابتی به موقعیتی قوی‌تر دست پیدا کنند.
سوالات متداول
DevOps چیست و چه فوایدی دارد؟
یک مفهوم فرهنگی و روش کاری در مهندسی نرم‌افزار است که هماهنگی و همکاری بین توسعه نرم‌افزار و عملیات آن را ترویج می‌کند. این روش باعث کاهش Downtime، افزایش سرعت توسعه نرم‌افزار، افزایش کیفیت نرم‌افزار و کاهش خطاها می‌شود.
چه تفاوتی بین DevOps و Agile وجود دارد؟
Agile یک روش توسعه نرم‌افزار است که بر تعامل مداوم با مشتریان تاکید دارد، درحالی‌که DevOps بیشتر بر همکاری بین توسعه و عملیات تمرکز دارد تا تسریع فرآیند تحویل نرم‌افزار.
چگونه می‌توان از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در DevOps بهره برد؟
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین می‌تواند برای پیش‌بینی مشکلات، بهینه‌سازی عملیات و ارائه پیشنهادات برای بهبود‌ها در DevOps به‌کار گرفته شود.
چه ابزارهایی در DevOps مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
از جمله مهم‌ترین ابزارهایی که در دوآپس مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان به Jenkins، Docker، Kubernetes، Ansible و Git اشاره کرد.
مهارت‌های تعاملی یک مهندس DevOps در محل کار کدام‌اند؟
مهندسان DevOps نقشی اساسی در کارهای تیمی دارند و باید توانایی کار با افراد مختلف را داشته باشند. کارشناس DevOps برای موفقیت در محیط کار، باید از مهارت‌هایی مانند توانایی برقراری ارتباط موثر، توانایی مدیریت تیم در شرایط بحرانی و انعطاف‌پذیر بودن شاره کرد.
