انواع استانداردهای دیتاسنتر و اهمیت به‌کارگیری آن‌ها!

دیتاسنترها، مکان‌هایی هستند که انواع سرور مانند سرور مجازی، سرورهای اختصاصی و غیره را میزبانی و نگهداری می‌کنند.  این زیرساخت‌های متمرکز، سرورها، شبکه‌ها و سیستم‌های ذخیره‌سازی زیادی را در خود جای می‌دهند و مدیریت می‌کنند. برای اطمینان از تداوم عملیات این مراکز مهم زیرساختی، مجموعه‌ای از استانداردهای دیتاسنتر توسعه یافته‌اند که طراحی، ساخت، بهره‌برداری، و مدیریت آنها را تحت نظم در می‌آورند. این استانداردهای دیتاسنتر، که توسط سازمان‌ها و نهادهای تخصصی تدوین شده‌اند، دستورالعمل‌هایی برای ساخت مراکز داده‌ی انعطاف‌پذیر، کارآمد و پایدار ارائه می‌کنند.

منظور از استانداردهای دیتاسنتر

استانداردهای دیتاسنتر دستورالعمل‌ها و قوانینی هستند که نحوه طراحی، ساخت، کارکرد و اداره دیتاسنتر را مشخص می‌کنند. این قوانین توسط گروه‌های متخصص و سازمان‌هایی که در این زمینه فعالیت دارند تهیه شده‌اند. هدف آنها این است که مطمئن شوند دیتاسنترها به طور ایمن، موثر و با توجه به حفاظت از محیط زیست کار می‌کنند. این استانداردها موارد مختلفی را پوشش می‌دهند، از جمله:

مزایای استانداردهای دیتاسنتر

استانداردهای دیتاسنتر مزایای زیادی دارند که باعث کارآمدی، قابلیت اطمینان و پایداری کلی دیتاسنترها می‌شوند. این مزایا به طور کلی در چهار حوزه اصلی قابل دسته‌بندی هستند:

افزایش قابلیت اطمینان

بهبود زمان پایداری (Uptime): استانداردها اطمینان می‌دهند که مراکز داده با میزان کافی از ریداندنسی (Redundancy) و تحمل خطا (Fault Tolerance) طراحی و راه‌اندازی شوند تا بتوانند در برابر اختلالاتی مانند قطعی برق، خرابی شبکه یا نقص در تجهیزات مقاومت کنند. این امر به افزایش زمان پایداری و کاهش زمان خاموشی سرور (Downtime) کمک می‌کند .وجود این شرایط برای پایداری برنامه‌های حیاتی و ادامه فعالیت‌های تجاری بسیار مهم است.

کاهش ریسک خرابی: استانداردها الزامات مشخصی را برای اجزای زیربنایی مانند سیستم‌های برق، سیستم‌های خنک‌کننده و تجهیزات فناوری اطلاعات تعیین می‌کنند که این امر منجر به کاهش احتمال خرابی سیستم و تضمین ثبات کلی دیتاسنتر می‌شود.

بهبود بهره وری

استفاده بهینه از منابع: استانداردهای دیتاسنتر بر استفاده کارآمد و بهینه  از منابعی مانند برق، خنک کننده و فضای موجود تاکید دارند که باعث به حداقل رساندن هزینه‌های عملیاتی و کمتر شدن تأثیرات مخرب بر محیط زیست می‌شود. این شامل دستورالعمل‌هایی برای اجرای سیستم‌های خنک‌کننده با مصرف انرژی بهینه، بهینه‌سازی توزیع برق و استفاده از فناوری‌های مجازی‌سازی است.

کاهش مصرف انرژی: با رعایت استانداردهای دیتاسنتر، مراکز داده می‌توانند مصرف انرژی خود را کاهش دهند که منجر به پایین آمدن هزینه های عملیاتی و کاهش اثرات زیست محیطی می‌شود.

افزایش امنیت

حفاظت از داده‌ها و تجهیزات: مهم‌ترین مزیت استانداردهای دیتاسنتر این است که به حفاظت از داده‌های حساس و تجهیزات فناوری اطلاعات در برابر دسترسی‌های غیرمجاز، آسیب‌های فیزیکی و حملات سایبری کمک می‌کنند.

این استانداردها شامل دستورالعمل‌هایی برای کنترل دسترسی به سیستم‌ها، رمزنگاری داده‌ها برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، تشخیص تلاش‌های نفوذ به سیستم و مدیریت نقاط آسیب‌پذیر در شبکه و سیستم‌ها هستند.

این اقدامات امنیتی به حفظ امنیت اطلاعات و تجهیزات کلیدی کمک کرده و از اطلاعات مشتریان و داده‌های حساس در برابر تهدیدات مختلف محافظت می‌کنند.

تطابق با مقررات: استانداردهای دیتاسنتر به مدیران این مراکز کمک می‌کنند تا با قوانین مربوط به حفاظت از داده‌ها و همچنین بهترین روش‌های مورد تایید در صنعت هماهنگ باشند. این کار تضمین می‌کند که داده‌های مشتریان به خوبی محافظت شده و تمام الزامات قانونی مرتبط با حفاظت و امنیت داده‌ها رعایت می‌شوند.

افزایش پایداری

کاهش تاثیر زیست‌محیطی: استانداردهای دیتاسنتر به ترویج روش‌هایی می‌پردازند که با محیط زیست سازگار باشند و به کاهش اثر کربنی ناشی از عملیات این مراکز کمک کنند. این استانداردها شامل دستورالعمل‌هایی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، بازیافت و استفاده مجدد از منابع مختلف و همچنین مدیریت مناسب پسماندها هستند.
اجرای این راهکارها به کاهش تاثیرات زیست‌محیطی فعالیت‌های دیتاسنترها کمک می‌کند و به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا در جهت حفظ محیط زیست یک گام موثر بردارند.

برخی از رایج‌ترین استانداردهای دیتاسنتر

در ادامه شما را با رایج‌ترین استانداردهای دیتاسنتر آشنا می‌کنیم:

استاندارد Tier

سیستم طبقه‌بندی Tier که توسط مؤسسه Uptime ساخته شده، یکی از معروف‌ترین استانداردها برای تعیین قابلیت اطمینان دیتاسنترها است. هر Tier ویژگی‌های خاصی دارد، مثلاً اینکه سیستم برق و خنک‌کننده چطور باید باشد یا چه اقدامات امنیتی فیزیکی لازم است. هدف این است که دیتاسنترها بتوانند در برابر اختلالات مختلف مقاوم باشند و همیشه فعال و در دسترس بمانند. این چارچوب، مراکز داده را در چهار سطح طبقه‌بندی می‌کند که از سطح پایه (Tier I) تا سطح بسیار مقاوم در برابر خطا (Tier IV) را شامل می‌شود.

هر سطح، الزامات خاصی را برای پایداری زیرساخت، توزیع برق، سیستم‌های خنک‌کننده و اقدامات امنیتی فیزیکی تعریف می‌کند تا اطمینان حاصل شود که مراکز داده می‌توانند در برابر سطوح مختلف اختلالات مقاومت کرده و زمان کارکرد عملیاتی خود را حفظ نمایند.

Tier I: ابتدایی‌ترین سطح با کمترین قابلیت تحمل خطا است. این دیتاسنترها فاقد سیستم‌های پشتیبان (redundancy) هستند و در صورت بروز هرگونه مشکل، دسترسی به داده‌ها به طور کامل قطع می‌شود. میزان دسترسی مورد انتظار برای این سطح حدود ۹۹.۶۷۱% (حدود ۲۸.۸ ساعت خرابی در سال) است.

Tier II: سطح دوم، دارای برخی سیستم‌های پشتیبان مانند منابع تغذیه‌ی اضافی و خنک‌کننده‌ی پشتیبان است. با وجود این، همچنان دارای مسیر واحد برای برق و خنک‌کننده است.

Tier III: سطح سوم دارای سیستم‌های پشتیبان و سطح بالایی از ریداندنسی است. به این معنی که در صورت بروز هرگونه خرابی در یک بخش، پشتیبان آن بخش به طور خودکار وارد مدار می‌شود و از توقف فعالیت‌ها جلوگیری می‌کند.

Tier IV: سطح چهارم، بالاترین سطح با قابلیت تحمل خطای کامل است. این سطح از استاندارد Tier با داشتن مسیرهای چندگانه برق و خنک‌کننده با افزونگی N+1، بالاترین سطح قابلیت اطمینان را ارائه می‌دهد.  این دیتاسنترها دارای طراحی مدولار هستند و در صورت بروز هرگونه خرابی، سیستم به طور همزمان عملیات را به بخش دیگری منتقل می‌کند بدون آنکه وقفه‌ای در دسترسی به داده‌ها رخ دهد.

استاندارد ISO

سازمان بین‌المللی استانداردسازی، معروف به ISO، قوانین خاصی برای دیتاسنترها درست کرده که نحوه کار و مدیریت این مراکز را تعیین می‌کند. این قوانین به دیتاسنترها کمک می‌کنند تا کارشان را به بهترین شکل و به صورت یکدست انجام دهند.

ISO 27001: این استاندارد بر روی مدیریت امنیت اطلاعات و ایجاد یک سیستم مدیریت امنیت اطلاعات (ISMS) برای محافظت از دارایی‌های اطلاعاتی سازمان، از جمله داده‌ها، متمرکز است. قوانین موجود در این استاندارد نشان می‌دهد چطور یک سیستم مدیریت امنیت اطلاعات باید راه‌اندازی و نگهداری شود تا از داده‌ها در برابر دسترسی‌های غیرمجاز، تغییرات ناخواسته یا از بین رفتن محافظت کند.

ISO 22301: این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا یک سیستم مدیریت تداوم کسب‌وکار (BCMS) برای اطمینان از ادامه‌ی فعالیت‌های حیاتی در صورت وقوع اختلالات و حوادث ایجاد کنند.

ISO 50001: سیستم مدیریت انرژی: این استاندارد به تشریح شیوه‌های برتر مدیریت انرژی در سطح جهانی می‌پردازد. مبنای این استاندارد مدل “بهبود مستمر” سیستم مدیریت است که در استانداردهای شناخته‌شده‌ی دیگری مانند ISO 9001 یا ISO 14001 نیز به کار می‌رود. اجرای این استاندارد می‌تواند به صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف انرژی، کاهش هزینه‌ها و انتشار آلاینده‌ها کمک کند.

سری استانداردهای ISO 14000: این مجموعه شامل استانداردهای بین‌المللی مرتبط با مدیریت محیط‌‌ زیست است. سری ISO 14000 چارچوبی از عناصر ضروری را برای ایجاد یک سیستم مدیریت زیست‌محیطی (EMS) مؤثر ارائه می‌دهد.

ISO 14040: این استاندارد به همراه ISO 14044، جزئیات انجام ارزیابی چرخه عمر (LCA) را ارائه می‌کند. این استاندارد شامل مطالعات LCA و مطالعات موردی چرخه‌ی عمر می‌شود. استاندارد ISO 14040 جنبه‌های محیط‌زیستی و تأثیرات زیست‌محیطی بالقوه‌ی یک محصول را در طول چرخه‌ی عمر آن، از مرحله‌ی تأمین مواد اولیه تا تولید، مصرف، پایان طول عمرو بازیافت مورد بررسی قرار می‌دهد.

از برخی دیگر از استانداردهای رایج ISO برای دیتاسنترها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ISO/IEC 30134-1:2018: مرور الزامات کلی دیتاسنترها
• ISO/IEC 30134-2:2018: بازده مفید برق (PUE)
• ISO/IEC 30134-3:2018: ضریب انرژی تجدیدپذیر (REF)
• ISO/IEC 30134-2:2017: بازده انرژی تجهیزات فناوری اطلاعات برای سرورها (ITEEsv)
• ISO/IEC DIS 30134-6: ضریب بازیافت انرژی (ERF)
• ISO/IEC CD 30134-7: نسبت بازده خنک‌کننده (CER)
• ISO/IEC CD 30134-8: بازده استفاده از کربن (CUE)
• ISO/IEC CD 30134-9: بازده مصرف آب (WUE)

استاندارد ASHRAE

انجمن مهندسین سیستم‌های گرمایش و تهویه مطبوع آمریکا، معروف به ASHRAE، قوانینی را برای تنظیم دما، رطوبت و جریان هوا در دیتاسنترها تعیین کرده تا تجهیزات کامپیوتری بتوانند به خوبی و در بهترین شرایط تهویه کار کنند. این قوانین همچنین به کم کردن مصرف انرژی کمک می‌کند.

این سازمان استانداردهای متعددی را برای اتاق های سرور منتشر کرده است که بر روی جنبه های مختلفی از جمله موارد زیر تاکید دارد:

• دمای مناسب برای اتاق سرور بین 18 تا 22 درجه سانتیگراد توصیه می شود. دمای بالاتر از این مقدار می تواند باعث کاهش عمر مفید تجهیزات و افزایش مصرف انرژی شود.
• رطوبت نسبی مناسب برای اتاق سرور بین 40 تا 60 درصد توصیه می شود. رطوبت پایین می تواند باعث ایجاد الکتریسیته ساکن و آسیب به تجهیزات شود، در حالی که رطوبت بالا می تواند منجر به رشد قارچ و خوردگی شود.
• وجود جریان هوا و کولینگ مناسب در اتاق سرور ضروری است تا گرما از تجهیزات خارج شود و از گرم شدن بیش از حد آن‌ها جلوگیری شود. استانداردهای ASHRAE الزامات خاصی را برای سرعت جریان هوا و توزیع آن در اتاق سرور تعیین می‌کند.

نمونه‌هایی از استانداردهای رایج عبارتند از:

 ASHRAE 90.4: از این استاندارد برای این منظور استفاده می‌شود که مطمئن شویم تجهیزات کامپیوتری در دیتاسنترها در شرایط محیطی مناسب قرار دارند. بر اساس این استاندارد نکات و دستورالعمل هایی برای طراحی و به کار گرفتن سیستم‌های گرمایش، خنک‌کننده و تهویه مطبوع وجود دارد. این استاندارد شامل دستورالعمل‌هایی برای طراحی سیستم‌های مکانیکی، الکتریکی و خنک کننده و همچنین مدیریت و نظارت بر عملکرد دیتاسنترها می‌شود.

ASHRAE 90.13: این استاندارد به منظور کارکرد بهتر انرژی در دیتاسنتر طراحی شده و هدف آن کم کردن مصرف انرژی و حمایت از روش‌هایی است که به محیط زیست کمک می‌کنند.

ASHRAE TC 9.9: کمیته فنی 9.9 سازمان ASHRAE به طور اختصاصی روی توسعه استانداردهای مرتبط با تاسیسات فناوری اطلاعات، از جمله مراکز داده، متمرکز است. این کمیته استانداردهایی در زمینه‌هایی مانند مدیریت حرارتی، تهویه و رطوبت برای مراکز داده ارائه می‌کند.

استانداردهای TIA

انجمن مخابرات و اینترنت (TIA) یک سازمان آمریکایی است که به توسعه استانداردهای مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌پردازد. این سازمان دستورالعمل‌هایی برای ساخت و امنیت مراکز داده ایجاد کرده که به حفظ امنیت داده‌ها و تجهیزات حساس کمک می‌کند. این دستورالعمل‌ها مواردی مانند نحوه کابل‌کشی، حفاظت در مقابل آتش و روش‌های کنترل کسانی که به مرکز داده دسترسی دارند را شامل می‌شوند.

از مهم‌ترین استانداردهای TIA در حوزه مراکز داده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

TIA-942: این استاندارد که با عنوان «استانداردهای زیرساخت فضاهای مخابراتی و اتاق‌های تجهیزات» نیز شناخته می‌شود، مجموعه‌ای جامع از دستورالعمل‌ها را برای طراحی، ساخت و بهره‌برداری از مراکز داده ارائه می‌کند. TIA-942 موضوعاتی مانند زیرساخت کابل‌کشی، سیستم‌های برق، کنترل محیطی و امنیت را پوشش می‌دهد.

TIA-008: این استاندارد بر روی طراحی، نصب و نگهداری سیستم‌های زمین‌کشی و اتصالات حفاظتی در ساختمان‌ها تمرکز دارد. رعایت این استاندارد در مراکز داده برای حفاظت از تجهیزات در برابر صاعقه و سایر تداخلات الکتریکی ضروری است.

TIA 943: استاندارد TIA 943 شامل قوانینی برای محافظت در برابر آتش‌سوری در مراکز داده و در نتیجه کاهش خطر آتش‌سوزی و محافظت از تجهیزات شبکه و سرورها در برابر آسیب است.

TIA 944: این استاندارد شامل راهنمایی‌هایی برای محدود کردن دسترسی و حفظ امنیت در دیتاسنتر می‌شود که از دسترسی‌ افراد غیرمجاز جلوگیری کرده و از اطلاعات مهم و حساس محافظت می‌کند.

استانداردهای TIA به ایجاد زیرساختی کارآمد، قابل اعتماد و ایمن برای مراکز داده کمک می‌کنند و در عین حال انعطاف‌پذیری لازم برای تطبیق با نیازهای در حال تغییر فناوری را نیز فراهم می‌آورند.

جمع‌بندی

رعایت استانداردهای معتبر بین‌المللی مانند ASHRAE، TIA و ISO، نقشی حیاتی در تضمین عملکرد، قابلیت اطمینان، کارایی و امنیت مراکز داده ایفا می‌کند. این استانداردها به عنوان خط مشی برای طراحی، ساخت، بهره‌برداری و نگهداری از مراکز داده به کار می‌روند و به آن‌ها در دستیابی به اهدافی همچون افزایش قابلیت اطمینان، افزایش امنیت و بهره وری کمک می‌کنند.