در هر یک از سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ، محلی به عنوان اتاق سرور وجود دارد که سرورها، ذخیره‌سازها و سوئیچ‌ها در آن قرار دارند. این تجهیزات، باید به یکدیگر متصل باشند و ممکن است نیاز به جابجایی داشته باشند. با توجه به امکان زیاد بودن تجهیزات شبکه، نگهداری و مدیریت این تجهیزات هنگام جابجایی آن‌ها و انجام کار بر روی آن‌ها می‌تواند به کار بسیار دشواری بدل شود. در چنین مواقعی از محفظه‌هایی به نام رک استفاده می‌شود. در این مطلب به این موضوع می‌پردازیم که رک چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم.
رک چیست؟
در پاسخ به اینکه رک سرور چیست می‌توان گفت که یک محفظه فلزی است که به منظور نگهداری، مدیریت و محافظت از تجهیزات مختلف شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. تجهیزات شبکه‌ای که رک می‌تواند از آن‌ها محافظت کند شامل پچ پنل، روتر، تجهیزات مخابراتی، سوئیچ، کابل، UPS و تمامی تجهیزات دیگر شبکه می‌شوند.
رک‌ها، جزء عمومی‌ترین تجهیزاتی هستند که برای حفاظت از زیرساخت شبکه‌های کامپیوتری به کار می‌روند. رک‌ها وظیفه تامین امنیت انواع سرور مانند سرور مجازی را برعهده دارند. ابعاد این محفظه‌های فلزی که تحت عنوان رک شناخته می‌شوند، متفاوت است و به تعداد دستگاه‌هایی که استفاده می‌شود بستگی دارد.
در انتخاب رک، عرض و ارتفاع آن مهم‌ترین مولفه‌هایی هستند که باید در نظر داشت. همچنین، معمولا در دیتاسنتر و یا اتاق سرور از آن‌ها نگهداری می‌شود. با نگهداری رک در اتاق سرور، سخت افزارها هم در محل امنی قرار می‌گیرند و اتصالات هم در امنیت کامل خواهند بود. تمامی نودهای شبکه از پشت این محفظه فلزی وارد آن می‌شوند و با کابل، به تجهیزات مورد استفاده در آن اتصال پیدا می‌کنند.
انواع رک سرور و شبکه
بر اساس شیوه نصب رک‌ها، می‌توان آن‌ها را به دو دسته تقسیم کرد:
- رک ایستاده
- رک دیواری
انواع رک ایستاده
این دسته از رک‌ها، رک اصلی شبکه‌های کامپیوتر هستند که در یک اتاق سرور استاندارد نگهداری می‌شوند. این نوع رک معمولا روی زمین قرار می‌گیرد و زیر آن‌ها چرخ وجود دارد. رک‌های ایستاده، زمانی که تعداد تجهیزات زیاد باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرند و معمولا از هر چهار جهت می‌توان به اجزای نصب شده درون آن‌ها دسترسی پیدا کرد. یکی از موارد پرکاربرد رک‌های ایستاده، درون شعب بانک‌ها است.
تعداد یونیت‌های قابل نصب در رک‌های ایستاده ۱۲ تا ۴۸ عدد است و عمق آن‌ها هم معمولا بین ۴۵ تا ۱۰۰ سانتی‌متر انتخاب می‌شود. همچنین، عرض آن‌ها هم معمولا ۱۹ اینچ تعیین می‌شود و جهت نگهداری از سرورهای رکمونت بسیار مناسب هستند. اما جنس رک سرور و شبکه ایستاده چیست؟ بدنه آن‌ها معمولا دارای فرم فلزی و یا کاملا فلز است که یکسری حفره روی آن وجود دارد و امکان جدا شدن دارند. درب آن‌ها هم معمولا از جنس طلق پلاستیکی یا شیشه انتخاب می‌شود.
انواع رک دیواری
محل نصب این نوع رک، از اسم آن مشخص است. اما علاوه بر دیوار، روی سقف هم می‌توان آن‌ها را نصب کرد. در مکان‌هایی که کمبود فضا وجود دارد یا تعداد تجهیزات شبکه کم است، از رک دیواری استفاده می‌شود. احتمالا در بالای خودپرداز بانک‌ها یا ایستگاه‌های BRT این نوع رک را دیده‌اید. تعداد یونیت‌های رک‌های دیواری بین ۹ تا ۶۵ عدد است و دارای عمق ۳۵ تا ۶۰ سانتی‌متر هستند.
جنس بدنه رک‌های دیواری همانند رک‌های ایستاده، دارای فرم فلزی یا تمام فلزی با یکسری حفره روی آن است و درب آن‌ها هم از جنس طلق پلاستیکی یا شیشه ساخته شده می‌شود. البته، در برخی از رک‌های دیواری، دو درب وجود دارد. این نوع رک‌ها برای سوئیچ‌هایی مناسب است که نیاز است تا بتوانید به پنل پشتی آن‌ها نیز دسترسی داشته باشید. رک‌های دیواری برای شبکه‌های کوچک یا نگهداری بخشی از یک شبکه بزرگ کاربرد دارند.
چرا باید از رک استفاده کنیم؟
دلیل استفاده از رک چیست؟ سه دلیل اصلی برای استفاده از رک وجود دارد که هر یک از آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
بهبود بازدهی
با توجه به اینکه رک می‌تواند تمام تجهیزات شبکه کوچک و بزرگ را درون خود جای دهد، از آشفتگی و به هم ریختگی شبکه و اجزای آن جلوگیری می‌کند و باعث بهبود بازدهی تجهیزات نیز خواهد شد. به این صورت که هوا بین تجهیزات جریان پیدا خواهد کرد و گرمای حاصل از فعالیت تجهیزات، روی بازدهی آن‌ها تاثیر منفی نخواهد گذاشت.
افزایش طول عمر تجهیزات
در صورت استفاده از رک، راحت‌تر می‌توانید از تجهیزات شبکه نگهداری کنید. به دلیل وجود چرخ در زیر رک‌های ایستاده یا طراحی کشویی یا ریلی رک‌های دیواری، راحت‌تر می‌توانید آن‌ها را سرویس و یا تعمیر کنید. همچنین، در صورت استفاده از هر نوع رک، کابل‌ها هم مرتب خواهند شد و ظاهر منظمی پیدا خواهند کرد.
ارتقاء امنیت
رک‌ها باعث می‌شوند که تجهیزات شبکه را در یک مکان امن و مطمئن نگهداری کنید. در واقع، یک مکان امن برای تجهیزات شبکه فراهم می‌کند. بدین ترتیب، افراد امکان دسترسی به آن‌ها را پیدا نخواهند کرد. همچنین، رک در برابر ضربه، افتادگی یا صدمات مختلف دیگر نیز از تجهیزات محافظت می‌کند.
اجزای تشکیل دهنده رک
اجزای تشکیل دهنده رک چیست؟ رک سرور و شبکه از اجزای مختلفی تشکیل شده که در این بخش آن‌ها را نام می‌بریم و به این می‌پردازیم که کاربرد هر یک از آن‌ها چیست.
- فریم اصلی: این قطعه، قاب اصلی و به نوعی چارچوب رک محسوب می‌شود و اجزای داخلی آن را نگه می‌دارد. فریم اصلی از طریق پیچ کردن و جوش دادن صفحات و ستون‌ها به یکدیگر تشکیل می‌شود. یک فریم مستحکم و مقاوم، می‌تواند از رک و تجهیزات داخل آن در برابر شوک، تکان‌های شدید و حتی زلزله محافظت کند.
- ریل: برای قرار دادن سرورها درون رک از ریل استفاده می‌شود. به واسطه ساختار این قطعه، می‌توان سرور را به صورت کشویی بیرون کشید و به درب رویی سرور دسترسی پیدا کرد.
- درب: این قطعه که معمولا در جلوی رک نصب می‌شود، از اجزای شبکه محافظت می‌کند و برای امنیت اجزای داخل دستگاه اهمیت بسیار زیادی دارد. همچنین، معمولا چند حفره روی درب رک وجود دارد تا هوا راحت در گردش باشد.
- دیواره: در دو سمت رک، یک دیواره وجود دارد که یک سری حفره روی آن است. کابل تجهیزات داخل رک را می‌توان از حفره‌های دیواره عبور داد.
- سقف: ساختار کلی سقف رک، مشابه دیواره‌های آن است و روی آن هم معمولا یکسری سوراخ وجود دارد.
- کف: این قطعه، تجهیزات و قطعات درونی رک را کاملا محکم نگه می‌دارد و دربرابر تکان‌های شدید یا زلزله نیز می‌تواند از افتادن و آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری کند.
- سینی: این قطعه، روی یونیت‌ها قرار می‌گیرد و باعث می‌شود که چیزی شبیه به طبقه برای قرارگیری تجهیزات روی آن ایجاد شود. سینی‌ها به دو دسته ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند. سینی‌های متحرک را می‌توان به وسیله ریل از داخل رک به بیرون کشید.
- پایه و چرخ: همانطور که در توضیح رک ایستاده هم توضیح دادیم، در زیر آن‌ها یکسری چرخ وجود دارد که به شما اجازه می‌دهند راحت آن‌ها را جابجا کنید. پایه‌ها هم برای ثابت نگه داشتن رک در سطوح ناهموار کاربرد دارند.
- قفل: انواع مختلفی از قفل‌ها را می‌توان برای رک استفاده کرد؛ از قفل‌های سوئیچی گرفته، تا اثرانگشتی و کلید خور و کد دار و انواع دیگر آن‌ها. بدیهی است که کاربرد قبل، ارتقاء امنیت و محافظت از اجزای داخلی رک است.
- بلنک پنل: گاهی اوقات برخی از قسمت‌های رک که دستگاهی در آن‌ها نصب نشده، خالی می‌ماند. در این فضاهای خالی، می‌توان از بلنک پنل استفاده کرد که ظاهر زیباتری هم به محفظه درونی رک می‌دهند. انواع مختلفی از بلنک پنل وجود دارد که تعداد یونیت‌های آن‌ها از یک یونیت هست تا چهار یونیت.
- پچ پنل: از این قطعه، برای مرتب و منظم کردن کابل‌ها استفاده می‌شود. همچنین، این قطعه باعث می‌شود هزینه‌های کابل کشی کاهش پیدا کند و در نصب و پیکربندی قطعات هم اشتباهات کم‌تری صورت بگیرد.
- کیبل گاید: این قطعه، معمولا بین تجهیزات درون رک قرار می‌گیرد. وظیفه آن، نگهداری و منظم کردن پچ کوردهای قسمت جلوی رک است.
- پاور ماژول PDU: به طور ساده، کاربرد این قطعه مانند یک چندراهی برق است و برای تامین برق تجهیزات درون رک کاربرد دارد. همچنین، توانایی تنظیم ولتاژ برق را هم دارد تا از آسیب دیدن تجهیزات جلوگیری کند.
- UPS یا باتری بکاپ: برای تامین برق بدون نوسان، از این قطعه استفاده می‌شود. همچنین، این قطعه قادر است در زمان قطع برق، برق مورد نیاز را از باتری بکاپ تامین نماید.
- فن: واضح است که از این قطعه برای پایین آوردن دمای فضای داخل رک استفاده می‌شود. محل نصب آن، می‌تواند روی سقف یا دیواره‌های رک باشد.
- دماسنج: از این قطعه که معمولا در بالاترین یونیت رک قرار می‌گیرد، برای اندازه‌گیری دمای درون رک استفاده می‌شود. دماسنج را می‌توان به فن هم متصل کرد تا در صورت لزوم، آن را خاموش یا روشن کند.
- لایت پنل: این قطعه که یک لامپ LED هست، برای دیدن تجهیزات داخل رک در زمانی که نور کم باشد، کاربرد دارد.
- LCD پنل: کاربرد آخرین قطعه به کار رفته ضروری در رک سرور و شبکه چیست؟ این دستگاه را می‌توان در کنار یک ماوس، کیبورد و مانیتور کوچک دو یونیتی قرار داد تا از آن برای پیکربندی و مدیریت تجهیزات درونی رک استفاده کرد.
اتاق رک چیست؟
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، در سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ، محلی به عنوان اتاق سرور وجود دارد که به آن اتاق رک هم گفته می‌شود. یک یا چند رک را می‌توان در این اتاق کنار هم قرار داد تا مجموعه‌ای از سرورها و تجهیزات را با استفاده از آن‌ها مدیریت کرد.
تامین امنیت اتاق رک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. تجهیزات به کار رفته در این اتاق باید به گونه‌ای باشند که بتوانند در برابر خطراتی نظیر حرارت بسیار زیاد و یا آتش سوزی از رک‌ها و دستگاه‌های موجود در آن‌ها محافظت کند. وجود خنک کننده نیز می‌تواند یکی دیگر از تجهیزات ضروری برای اتاق رک باشد.
بهترین برندهای رک سرور و شبکه
می‌توان گفت که اکثر رک‌های موجود در بازار ایران، ساخت داخل هستند. پایا سیستم، قدیمی‌ترین شرکت سازنده رک در ایران است که علاوه بر تولید انواع مختلفی از رک‌های ایستاده و دیواری، رک‌های هوشمند، لابراتوری و مخابراتی هم تولید می‌کند. اچ پی آسیا (HPA) نیز یکی دیگر از برندهای باکیفیت ایرانی است که به تولید و ساخت رک‌های ایستاده در ۸ سایز مختلف و رک‌های دیواری در ۴ سایز مختلف می‌پردازد. همچنین، برند اچ پی ایران (HPI) نیز رک‌های ایستاده خود را در ۹ سایز و رک‌های دیواری خود را در ۳ سایز مختلف تولید و عرضه می‌کند. برند آماد سیستم هم جزو برترین تولید کنندگان رک در ایران است که به طور تخصصی روی ساخت سه نوع رک ایستاده، دیواری و DVI کار می‌کند.
جمع بندی
امیدواریم که با مطالعه این مطلب به طور کامل متوجه شده باشید که رک سیستم و سرور چیست و چه کاربردهایی دارد. در این مطلب، بررسی کردیم که استفاده از رک برای مدیریت و حفظ امنیت تجهیزات شبکه اهمیت بسیار زیادی دارد و ضمن بررسی انواع رک، با مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده آن‌ها نیز آشنا شدیم. استفاده از رک برای شبکه‌های کوچک و بزرگ به یک اندازه اهمیت دارد.
سوالات متداول
چند نوع رک وجود دارد؟
رک‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارت هستند از رک‌های دیواری و رک‌های ایستاده.
دلیل مشبک بودن بدنه و درب رک چیست؟
روی سرتاسر بدنه رک، یکسری حفره وجود دارد که برای گردش بهتر هوا و پایین نگه داشتن دمای داخل آن به وجود می‌آیند.
بهترین برند رک شبکه و سرور چیست؟
اکثر رک‌های موجود در بازار، ساخت ایران هستند. پایا سیستم، اچ پی آسیا، اچ پی ایران و آماد سیستم بهترین و باکیفیت‌ترین برندهای تولید کننده رک در ایران هستند.
قطعات تشکیل دهنده رک شبکه و سرور چیست؟
رک‌ها از اجزا و قطعات متعددی تشکیل شده‌اند که برخی از آن‌ها شامل دماسنج، فن، لایت پنل، باتری بکاپ و قطعات بدنه اعم از درب، دیواره‌ها، سقف، کف، قفل و… می‌شوند.
