وب سرور چیست؟ زمانی که اولین بار با سیستم‌های کامپیوتری و مرورگرهای اینترنت آشنا شده‌اید، قطعا این سوال در ذهن شما به وجود آمده که این صفحات وب چگونه به شما نمایش داده می‌شوند. پاسخ این سوال این است که در واقع یک سایت از طریق وب سرور به شما نشان داده می‌شود. درخواست مشاهده سایت شما برای یک وب سرور ارسال شده و صفحات مورد نظر به شما نمایش داده می‌شوند.

در ادامه قصد داریم به طور مفصل به پاسخ به این سوال که وب سرور چیست پرداخته و با ویژگی‌ها و کاربردهای آن آشنا شویم.

VPS market از ارائه دهندگان خدمات هاستینگ در ایران است که انواع مختلفی از سرورها را در اختیار شما قرار می‌دهد. انواع سرور مجازی، سرور مجازی لینوکس، ویندوز و … با بهترین ویژگی‌ها و بالاترین سرعت در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

وب سرور چیست؟

وب سرور از نرم افزار و سخت افزارهایی تشکیل شده است که برای پاسخ به درخواست‌های مشتری که از طریق شبکه جهانی وب انجام می‌شود، از HTTP (پروتکل انتقال ابرمتن) و پروتکل‌های دیگر استفاده می‌کند. به زبان ساده، وب سرور به رایانه‌ای گفته می‌شود که فایل‌های وب سایت مختلف را ذخیره، پردازش و از طریق مرورگرهای وب به کاربر تحویل می‌دهد.

وظیفه اصلی وب سرور نمایش محتوای وب سایت از طریق ذخیره سازی، پردازش و ارائه صفحات وب به کاربران است. علاوه بر HTTP، وب سرورها همچنین از SMTP (پروتکل انتقال ایمیل ساده) و FTP (پروتکل انتقال فایل) که برای ایمیل، انتقال فایل و ذخیره سازی استفاده می شود، پشتیبانی می‌کنند.

سخت افزار وب سرور به اینترنت متصل می‌شود و به برقراری ارتباط میان دستگاه‌ها برای انتقال داده کمک می‌کند. از طرف دیگر نرم افزار وب سرور به کنترل دسترسی کاربر به فایل‌های میزبانی شده کمک می‌کند. فرآیند وب سرور نمونه‌ای از مدل مشتری/سرور است. تمامی سیستم‌ها و رایانه‌هایی که از وب سایت‌ها میزبانی می‌کنند، باید از نرم افزار وب سرور استفاده کنند.
وب سرورها در میزبانی وب یا میزبانی داده‌ها برای تمام وب سایت‌ها، برنامه‌های مبتنی بر وب و همچنین برنامه‌های کاربردی وب استفاده می‌شوند.

نحوه کار وب سرور

همان‌طور که در تعریف وب سرور چیست گفته شد وب سرورها از مدل کلاینت – سرور پیروی می‌کنند. در این ساختار، یک برنامه که به عنوان کلاینت نیز شناخته می‌شود، از برنامه دیگر، یعنی سرور، منبع یا سرویسی را درخواست می‌کند.
برای پردازش درخواست‌های مشتریان وب، سرورهای مراحل زیر را دنبال می‌کنند:

• هنگامی که یک کاربر وب قصد دارد به محتوای یک وب سایت دسترسی داشته باشد، مرورگر وب او این درخواست دسترسی را از طریق اینترنت ارسال می‌کند. این درخواست HTTP نامیده می‌شود. مرورگر وب آدرس IP وب سایت درخواستی را از طریق ترجمه URL صفحات وب و سیستم نام دامنه (DNS) یا با جستجو در حافظه پنهان آن جستجو می‌کند. این فرآیند وب سروری را که فایل‌های سایت در آن میزبانی می شوند، پیدا می‌کند.
• وب سرور درخواست HTTP را دریافت کرده و آن را از طریق سرور HTTP خود پردازش می‌کند. هنگامی که سرور HTTP آن درخواست را بپذیرد، در فایل‌های سرور جستجو می‌کند تا داده‌های موردنظر را به دست آورد.
• پس از آن، وب سرور فایل‌های سایت را به مرورگر وبی که درخواست را ارسال کرده است برمی‌گرداند. سپس، کاربر وب می‌تواند محتوای وب سایت را مشاهده کند.

با این حال، اگر سرور HTTP نتواند فایل‌های درخواستی را پیدا یا پردازش کند، با یک پیام خطا به مرورگر وب پاسخ می‌دهد. یکی از رایج‌ترین پیغام‌های خطا، خطای 404 است. البته در صورت وجود مشکلات مجوز ممکن است خطای 403 نیز ظاهر شود.

از سوی دیگر، اگر یک وب سرور نتواند پاسخ به موقع از سرور دیگری که به عنوان یک پروکسی یا دروازه عمل می‌کند دریافت کند، خطای 504 رخ می‌دهد.

کاربرد وب سرور چیست؟

وب سرورها به عنوان بخشی از برنامه‌های دیگر که با اتصال به اینترنت کار می‌کنند، استفاده می‌شوند.

• ارسال و دریافت ایمیل؛
• درخواست دانلود فایل‌های پروتکل انتقال فایل (FTP)؛
• ساخت و انتشار صفحات وب

در واقع وب سرورها سخت افزار، نرم افزار یا هر دوی آن‌ها هستند که در کنار یکدیگر وظایفی را انجام می‌دهند. در ادامه کاربرد وب سرور را از دو جنبه مختلف سخت افزاری و نرم افزاری بررسی می‌کنیم.

سخت افزاری

از این نظر می‌توان وب سرور را رایانه‌ای در نظر گرفت که نرم افزار بر روی آن نصب شده و فایل‌های اجزای وب سایت که شامل اسناد، تصویر، استایل شیت‌های CSS و … بر روی آن قرار گرفته‌اند. این سخت افزار باید به اینترنت متصل باشد تا بتواند تبادل اطلاعات را انجام دهد.

نرم افزار

از نظر نرم افزاری، وب سرور به چند بخش مختلف تقسیم می‌شود که دسترسی کاربران را به فایل‌های وب سایت که بر روی هاست قرار گرفته‌اند، کنترل می‌کند. سرور از طریق نام دامنه وب سایت‌هایی که در آن ذخیره شده‌اند، در دسترس قرار می‌گیرد.

ویژگی‌های وب سرور

پس از بررسی تعریف وب سرور چیست، باید به بررسی ویژگی‌های آن بپردازیم. علاوه بر پشتیبانی از پروتکل‌های HTTP برای پردازش درخواست‌ها و پاسخ‌های دریافتی، اکثر وب سرورها ویژگی‌های استاندارد زیر را نیز ارائه می‌دهند:

ثبت فایل

وب سرورها فایل‌های گزارش رویدادها یا فعالیت‌هایی مانند درخواست‌ها، فایل‌های امنیتی و گزارش‌های خطا را که سرورهای وب انجام می‌دهند، مستند می‌کنند. هر بار که یک وب سرور درخواست جدیدی دریافت می‌کند، یک خط متن به فایل گزارش اضافه می‌شود.

احراز هویت

بسیاری از سرورها این ویژگی را ارائه می‌دهند تا دسترسی جزئی یا کامل به منابع وب سایت را تحت کنترل داشته باشند. این ویژگی‌ها معمولا شامل صدور مجوز است و زمانی که رمز عبور و نام کاربردی درج می‌شود، صادر می‌شوند.

محدود کردن پهنای باند

پهنای باند یک وب سرور به مقدار داده‌ای گفته می‌شود که سرور می‌تواند در زمان معین انتقال داده یا پردازش کند. محدود کردن پهنای باند، سرعت پاسخ‌ها را کنترل می‌کند تا اطمینان حاصل شود که شبکه بیش از حد اشباع نشده است و می‌تواند فایل‌ها را تحویل دهد.

فضای ذخیره سازی

میزان فضای ذخیره سازی به مقدار فضای دیسک برای ذخیره فایل‌ها اشاره دارد که تعیین می‌کند آیا یک وب سرور می‌تواند یک وب سایت را میزبانی کند یا خیر.

چرا از وب سرور استفاده می‌کنیم؟

همان‌طور که گفته شد وب سرورها سه کاربرد اصلی دارند:

• میزبان چندین وب سایت یا برنامه‌های کاربردی وب هستند.
• درخواست‌های پروتکل انتقال فایل (FTP) را پردازش می‌کنند.
• برای ارسال و دریافت ایمیل استفاده می‌شوند.

وب سرورها میزبان وب سایت‌ها هستند تا بتوان از طریق اینترنت به آن‌ها دسترسی داشت. به همین دلیل است که ویژگی‌ها و عملکردهای یک وب سرور بر ایجاد و حفظ یک محیط میزبانی متمرکز است.
اگر می‌خواهید یک وب سایت ایجاد و منتشر کنید، باید به یک وب سرور دسترسی داشته باشید. راحت‌ترین راه برای انجام این کار از طریق میزبان وب سایت است. میزبانی وب سرویسی است که وب سایت شما را با فضای سرور برای ذخیره فایل‌ها و پایگاه‌های داده خود فراهم می‌کند.

یکی دیگر از نقش‌های مهم یک ارائه دهنده میزبانی وب، اطمینان از اجرای یکپارچه سرورها است. این ویژگی شامل انجام پشتیبان گیری، ذخیره کش، نظارت بر امنیت و نگهداری عمومی وب سایت است. به هر حال، به همین دلیل است که انتخاب یک هاست قابل اعتماد بسیار مهم است.

وب سروری که وب سایت شما در آن میزبانی می‌شود باید ویژگی‌های زیر را ارائه دهد:

• آپتایم و عملکرد بهینه یک میزبان وب از نگهداری سخت افزار و به روز رسانی نرم افزار مراقبت می‌کند، که به بهبود عملکرد وب سایت و به روز رسانی آن کمک می‌کند.
• سرورهای امن میزبان‌های وب، پروتکل‌های امنیتی موثری را برای کاهش آسیب پذیری‌ها و محافظت از وب سایت‌های میزبانی شده در برابر بدافزار یا حملات سایبری استفاده می‌کنند.
• گزینه‌های مختلف طرح میزبانی. صاحبان سایت می‌توانند بسته به نیاز خود یک پلن میزبانی وب با ویژگی‌ها و عملکردهای مختلف انتخاب کنند.
• مقرون به صرفه. صاحبان سایت نیازی به نگهداری سرور اختصاصی ندارند و در عوض می‌توانند یک برنامه میزبانی را انتخاب کنند که مقدار لازم از منابع سرور را برای آن‌ها فراهم می‌کند. به این صورت هزینه کمتری نیز پرداخت می‌کنند.
• انعطاف پذیری میزبان‌های وب، برنامه‌های مقیاس پذیر ارائه می‌دهند، بنابراین صاحبان وب سایت می‌توانند منابع میزبانی اضافی مانند ذخیره سازی یا پهنای باند را در صورت نیاز به دست آورند.

مقایسه وب سرور استاتیک و داینامیک

وب سرورها می‌توانند محتوای ایستا یا پویا را ارائه دهند.

یک وب سرور استاتیک از یک کامپیوتر و نرم افزار HTTP تشکیل شده است. وب سرورهای استاتیک فایل های یک وب سایت را بدون هیچ تغییری به مرورگر وب ارسال می‌کنند.

یک وب سرور پویا از یک وب سرور ثابت به همراه نرم افزار اضافی تشکیل شده است. این نرم افزار اضافی معمولاً از یک سرور برنامه و پایگاه داده تشکیل شده است. وب سرورهای پویا اساساً فایل‌های میزبانی شده را قبل از تحویل آن‌ها از طریق سرور HTTP به روز می‌کنند. این کار به آن‌ها امکان می‌دهد محتوای پویا را به یک مرورگر وب تولید و ارسال کند.

بهترین نرم افزارهای وب سرور

برخی از محبوب‌ترین نمونه‌های وب سرورها عبارتند از:

وب سرور آپاچی

آپاچی یک وب سرور رایگان و منبع باز که برای بسیاری از سیستم عامل‌ها از جمله ویندوز، لینوکس و Mac OS X استفاده می‌شود. آپاچی به محض معرفی به بهترین و محبوب‌ترین سرویس دهنده HTTP تبدیل شد. قدیمی‌ترین نرم افزار وب سرور و یکی از نرم افزارهای مورد استفاده برای صاحبان وب سایت‌ها، توسعه دهندگان و ارائه دهندگان هاست است. منبع باز بودن این وب سرور باعث شده تا برنامه نویسان مرتب ماژول‌های مختلف را به آن اضافه کنند و در طی سال‌های گذشته مرتبا در حال بهینه شدن است. سهم بازار از این وب سرور بیش از 31 درصد است.

NGINX

یک نرم افزار وب سرور منبع باز معروف که در ابتدا فقط برای سرویس دهی وب HTTP کار می‌کرد. اکنون به عنوان یک پروکسی معکوس، متعادل کننده بار HTTP و پروکسی ایمیل نیز استفاده می‌شود. NGINX به دلیل سرعت و توانایی خود در مدیریت چندین اتصال شناخته شده است، به همین دلیل است که بسیاری از وب سایت‌های پربازدید از خدمات آن استفاده می‌کنند.

وب سرور Internet Information Services(IIS)

IIS یک نرم افزار وب سرور بسیار انعطاف پذیر است که توسط مایکروسافت به طور گسترده در سیستم عامل‌های ویندوز استفاده می‌شود. این وب سرور از از فریم ورک‌های مختلفی مانند دات نت، و فریم ورک‌های زبان پی اچ پی پشتیبانی می‌کند.

وب سرور Lighttpd

یک نرم‌افزار وب سرور رایگان و منبع باز که به سرعت معروف شده است در حالی که به قدرت CPU کمتری نیاز دارد. Lighttpd همچنین به دلیل داشتن حافظه کوچک محبوب است. این وب سرور نیز به صورت متن باز معرفی دشه و برای محیط‌هایی که مشکل سرعت دارند، بسیار مناسب است. مهم‌ترین تخصص این وب سرور در پردازش همزمان درخواست‌های زیاد است.

نکات افزایش امنیت وب سرور

روش‌های امنیتی زیادی وجود دارد که افراد می‌توانند در مورد استفاده از وب سرور تنظیم کنند که می‌تواند تجربه ایمن‌تری را ایجاد کند. چند نمونه از اقدامات امنیتی می تواند شامل فرآیندهایی مانند:

• یک پروکسی معکوس، که برای مخفی کردن یک سرور داخلی طراحی شده است و به عنوان یک واسطه برای ترافیک منشأ یک سرور داخلی عمل می‌کند.
• محدودیت دسترسی از طریق فرآیندهایی مانند محدود کردن دسترسی میزبان وب به ماشین‌های زیرساخت یا استفاده از Secure Socket Shell (SSH).
• به روز نگه داشتن سرورهای وب برای اطمینان از اینکه سرور وب در معرض هیچ خطر و آسیبی قرار ندارد.
• نظارت بر شبکه برای اطمینان از عدم وجود فعالیت یا فعالیت غیرمجاز.
• استفاده از فایروال و SSL به عنوان فایروال می‌تواند بر ترافیک HTTP را نظارت کند، در حالی که داشتن یک لایه سوکت ایمن (SSL) می‌تواند به حفظ امنیت داده‌ها کمک کند.

سخن آخر

وب سرورها با ویژگی‌های مختلف برای وب سایت‌های مختلفی ارائه می‌شوند. شرکت‌های ارائه دهنده خدمات هاستینگ از این امکانات استفاده می‌کنند تا مطابق با نیاز شما بهترین امکانات را در اختیار شما قرار دهند. زمانی که به سایت شرکت‌های هاستینگ مراجعه کنید، متوجه می‌شوید که پلن‌های مختلفی با ویژگی‌های متنوع طراحی و آماده شده که هر فرد با توجه به نوع سایت، تعداد کاربران و دیگر ویژگی‌ها می‌تواند بهترین گزینه را انتخاب کند.